Lies Koning werd op 23 oktober 1899 in Franeker geboren. Ze bezocht de hbs in Harlingen, waar ze een jaar 'liep' met een stille jongen die haar schooltas droeg als ze naar het station ging. Later trouwde ze en kreeg drie dochters.

Ina Damman

Zo verliep in het kort het weinig opzienbarende leven van een Fries meisje. In 1934 zei een vriendin haar, dat er een roman was verschenen die ze meteen moest lezen. Het boek heette: 'Terug tot Ina Damman', geschreven door Simon Vestdijk. Deze Simon kende Lies nog wel. Dat was toch de bleke, tengere jongen die vroeger na school altijd op haar stond te wachten? Maar wie was Ina Damman?

inadamman
Toen Lies begon te lezen begreep ze alles. Haar verleden werd door een indringend licht verhelderd: bladzijde na bladzijde herkende ze de in het boek beschreven school, de kinderen, de leraren in de provinciestad 'Lahringen'.

Want 'Lahringen' was Harlingen en Ina Damman, dat was ze zelf. De inmiddels 34-jarige Lies, echtgenote van de heer Beuving, was na het lezen van de roman danig in de war. Vestdijk had haar intens geobserveerd toen ze als 13-jarige op de eerste schooldag voor de hbs stond. Hij schreef: 'Onbestemd keken de lichtblauwe ogen voor zich uit; het donkere haar boven de matte gezichtskleur gaf een aardige tegenstelling; men kon zien dat haar bewegingen sierlijk moesten zijn.'

Ze beleefde die dagen weer, de weg over de Zuidoostersingel naar het station toen de jongen - in het boek Anton Wachter geheten - met haar schooltas onder zijn arm zwijgzaam naast haar voortging. Als hij haar op de stoomtrein had gezet, stond hij bij de slagbomen naar haar te wuiven. Nooit was het tot haar doorgedrongen hoe diep zijn liefde zat. Hoe kon ze weten dat hij elk woord van haar in een cahier noteerde, dat hij haar naam overal noemde en hun gezamenlijke fietstocht als de mooiste dag van zijn leven beschouwde? Na een jaar was ze zijn gesjouw met haar schooltas zat. En dat liet ze hem duidelijk merken. Op een avond na de kermis was het uit tussen hen.

De jongen beloofde verdrietig dat hij haar nooit meer lastig zou vallen en liep langzaam naar huis. Hij verliet de Harlingse hbs en leerde in Leeuwarden verder. Later ging hij naar Amsterdam om medicijnen te studeren. Maar hij werd schrijver.

Pas in 1966 waagde de inmiddels 68-jarige Vestdijk het te trouwen met de veel jongere Mieke van der Hoeven, die hem een zoon en een dochter schonk. In 1971 overleed de geniale schrijver overleden.

Lahringen

Ik heb 'Terug tot Ina Damman' herlezen en alle hoofdpersonen omringen me nu als levende mensen. Na meer dan tweeëntwintig herdrukken heeft de roman nog niets van zijn verterende liefdeskracht verloren. Fantasie en werkelijkheid lopen door elkaar heen. En dat beseffen ze in Harlingen. De Friese stad is met zijn ruim vijfhonderd monumenten, zijn Raadhuistoren, Museum Hannemahuis en haven voor veerboten naar Vlieland en Terschelling toch voor alles het 'Lahringen' van Anton Wachter. Diens bronzen gestalte, met een schooltas onder de arm staat op de brug van de Voorstraat en het nabije café  -waar ze goeie appeltaart hebben- heet 'Wachter'.

Het nostalgische station aan het eind van de singel is niet zomaar een station: het is het station waar Anton Wachter verliefd naar Ina Damman stond te kijken: '..tien seconden, twintig seconden, een halve minuut, hoe lang kon men zoiets volhouden? De blauwe ogen, de licht uitspringende jukbeenderen, het haar onder het mutsje; er was zoveel om naar te kijken, en altijd weer opnieuw.'

Harlingen is een bedevaartplaats geworden voor Vestdijk-bewonderaars. In Museum Hannemahuis in de Voorstraat is een Vestdijkkamer ingericht met foto's en de eerste drukken van zijn romans, gedichten en essays. In het museum kun je ook een stadswandeling kopen. Vrijwel alle plaatsen die Vestdijk in zijn Anton Wachter-roman beschreef, zijn terug te vinden.

Vestdijk
Omdat het dit jaar (1998) precies een eeuw geleden is dat Vestdijk aan de Voorstraat 34 werd geboren, ging een hele delegatie Vestdijk-bewonderaars aan het begin van dit jaar de Zuidoostersingel omdopen in de Simon Vestdijksingel. Mieke Vestdijk en haar volwassen kinderen Annemieke en Dick waren de eregasten.

Voor de onthulling van het bordje met de nieuwe naam vertelde Mieke me, dat 'Ina Damman' en Vestdijk nog een briefwisseling hadden gehad. Nadat Simon in 1971 was gestorven kreeg Mieke onverwachts een telefoontje uit Friesland: Lies Beuving-Koning wilde haar bezoeken om haar spijt te betuigen over haar gedrag in het verleden.

Toen Mieke al een tijdje met de jeugdliefde van haar overleden man zat te praten ontdekte ze dat meneer Beuving in de auto voor de deur op zijn vrouw zat te wachten. Mieke verzocht hem binnen te komen. Het bezoek kreeg een vreemde afloop: omdat de man vergat zijn handrem aan te trekken sukkelde zijn auto achterwaarts tegen een paal en veroorzaakte grote schade. Inmiddels is Lies Koning overleden. Maar Ina Damman is met Anton Wachter in de roman blijven leven.

 

Copyright Thera Coppens

Verschenen in: Nouveau, juni 1998
Uit de serie 'Petite Histoire' 

Voor inlichtingen over stadswandelingen: 0517-414083/416916
'Kultuer en Toerisme yn Fryslan' 058-122451