In 1533 werd er op de Duitse Dillenburg een baby in de wieg gelegd: Willem van Nassau. Zijn moeder Juliana had er geen idee van dat de nazaten van haar ingebakerde baby nog in de eenentwintigste eeuw in de Nederlanden de scepter zouden zwaaien.

Over de levens van de dertien opeenvolgende stadhouders, koningen en koninginnen uit het Huis van Oranje Nassau is veel bekend. Maar Willem de Zwijger ofwel de Vader des Vaderlands liet - toen hij in 1584 werd vermoord - twaalf wettige kinderen na, die bijna allemaal nakomelingen verwekten. In binnen- en buitenland kregen deze zonen en dochters op hun beurt kinderen en kleinkinderen. Hun namen raakten in de vergetelheid. En toch zijn er heel interessante persoonlijkheden bij.

Statieportret

Portret van Frederik V van de Palts, Koning van Bohemen, Gerard van Honthorst, 1634, olieverf op doek. Collectie Kurpfälzisches Museum der Stadt Heidelberg

Winterkoning

Frederik V keurvorst van de Palts was een zoon van Louise Juliana van Oranje, dochter van Willem van Oranje. De jonge, protestantse keurvorst leefde met zijn geliefde gemalin Elizabeth Stuart, gelukkig in zijn sprookjesslot te Heidelberg. Maar zij waren zo onbezonnen om zich tot koning en koningin van het roomse Bohemen te laten kronen. Slechts één winter zaten zij in Praag op de troon. In 1620 werden zij door de keizerlijke troepen verjaagd en belandden als vorstelijke asielzoekers bij hun Oranje - ooms in Den Haag. Dit paar dat als Winterkoning en Winterkoningin de historie inging, kreeg dertien kinderen. In 1661 overleed de Winterkoning. Hij liet een beeldschone, ontroostbare weduwe met een stoet onhandelbare prinsen en prinsessen achter. Hun nazaten kwamen zo'n beetje op alle tronen van Europa terecht.

Geleerde, schilderes en non

Minstens drie kinderen van de Winterkoning zijn interessante historische persoonlijkheden geworden. De oudste dochter Elizabeth van de Palts, verdiepte zich van jongs af aan in de wetenschap. Ze correspondeerde uitgebreid met de wereldvermaarde Franse filosoof Descartes, die haar als zijn vriendin en muze beschouwde.

Haar jongere zusje Louise Hollandine kreeg schilderles van de Haagse hofschilder Gerard van Honthorst. Ze was zo getalenteerd dat haar ongesigneerde schilderijen vaak niet meer van het werk van haar leermeester te onderscheiden zijn. Een van de leukste is een typisch vrouwelijk doek van de Winterkoningin, die met hulp van haar dochters haar toilet maakt. Tussen de toiletartikelen bevindt zich ook een gebitje.

Prins Rupert of the Rhine

rupert3

Hun broer prins Rupert was ook een buitenbeentje. Deze kleurrijke figuur nam dienst in het leger van zijn oom koning Karel I van Engeland en verwierf roem als militair. Er zijn in Groot-Brittannië veel boeken verschenen over The Great Beau zoals hij om zijn schoonheid en verleidingskunsten genoemd werd. Rupert of the Rhine, wiens werk enkele jaren geleden nog bij Sotheby's onder de hamer kwam, was bovendien een groot graficus. Hij werd beroemd als de uitvinder van de z.g. mezzotint, een moeilijke techniek die fluweelzwarte prenten oplevert. Dat hij een achterkleinzoon was van onze Vader des Vaderlands is in de kunsthistorie een vergeten feit.

Model van Rembrandt

Willem van Oranje en diens derde vrouw Charlotte de Bourbon, kregen zes dochters van wie er een abdis werd van een Frans klooster en een andere met de hertog van Trémoille trouwde. Haar dochter, ook een Charlotte, huwde een Engels edelman: Earl of Derby lord Strange. Mrs Strange raakte in de vergetelheid maar haar portret allerminst. In 1632 poseerde ze met haar lange, blonde haren in een historisch kostuum als Minerva, godin van de wetenschappen voor Rembrandt van Rijn. Ze is als topstuk te zien in de Gemäldegallerie Berlin Dahlme te Berlijn.

Liselotte

Er staat een verrukkelijk boek in mijn kast: 'Briefe der Liselotte von der Pfalz'. De brieven die Elisabeth Charlotte von der Pfalz als gemalin van de hertog van Orléans aan het hof van Lodewijk XIV naar haar Tante Sophie schreef zijn beroemd geworden om hun historische informatie en geestige roddel. Liselotte was een kleindochter van de Winterkoning en werd uitgehuwelijkt aan de homosexuele broer van de Zonnekoning. Om zichzelf te troosten gaf Liselotte zich onvoorwaardelijk over aan haar snoepzucht zonder zich te bekommeren over haar gewichtstoename. 'Ik eet door tot ik vierkant ben als een dobbelsteen,' schreef ze haar tante Sophie. Op haar portretten is te zien dat ze haar doel bereikte. Toen ze in 1722 overleed was haar kist niet te tillen.

liselotte1

Sophie, Goethe en Schiller

Met een gevoel van respect en dankbaarheid kijk ik naar de vroege foto's van prinses Sophie, dochter van koning Willem II. Toen ze in 1842 uitgehuwelijkt werd aan haar neef groothertog van Saksen Weimar stelde ze al haar talenten in dienst van de culturele nalatenschap van het vorstendom waar beroemde kunstenaars als Franz Liszt, Goethe en Schiller werkten. Ze liet uit eigen middelen het wereldberoemde Goethe - Schiller archief bouwen en we hebben de naar haar vernoemde Sophie Ausgaben van Goethes werk aan deze Oranjeprinses te danken.

Omdat ik regelmatig lezingen houd over mijn boeken als 'Dageraad van Oranje Nassau' hoor ik telkens weer dezelfde opmerking: 'Maar de nazaten van Willem van Oranje zijn in 1702 bij de dood van Willem III toch al uitgestorven?'

Ik stel dan altijd de tegenvraag: 'Zijn de nazaten van mijn grootvader Coppens uitgestorven?'

Het antwoord staat voor u! Laat u dus niets wijsmaken: de opvolgers van stadhouder koning Willem III stammen via vaders- èn moederszijde af van twee kleindochters van Willem van Oranje - Nassau. Ze stammen dus in dubbele, vrouwelijke lijn af van de Vader des Vaderlands.

 

Copyright Thera Coppens

Verschenen in: Nouveau, maart 2004