Johanna gravin van Vlaanderen prinses van Constantinopel (ca 1200-1244) met haar tweede echtgenoot Thomas van Savoye.
Op deze miniatuur uit de 14de eeuw draagt ze een Hennin.
Toen ik in mei mijn verjaardag vierde, realiseerde ik me dat er tijdens mijn leven heel veel historie aan het verleden is toegevoegd. Hoeveel zullen we ervan onthouden? Hoeveel zullen we vergeten? In de dagen op Kasteel Groeneveld die ik waarschuwend 'Hoed u voor de historie!' noemde, beperkten we ons tot luchtige hoofdzaken: de hoed, de hennin, de kaproen, de kroon, de pet, het diadeem kortom alles dat de status van de drager aangeeft. En verraadt in welk tijdperk hij of zij leefde.
Isabella de Bourbon door Van Eyck.
Foto: Museum Louvre
Tijdens het onderzoek voor mijn historische boeken zag ik de middeleeuwse vorsten en vorstinnen met de meest bizarre hoofddeksels afgebeeld. Herma de Jong, Artist in Residence van Kasteel Groeneveld in Baarn, nodigde me uit om daar een lezing te houden. Deze hoedenmaakster en ik raakten zo enthousiast dat we een hele dag rond het thema samenstelden.
Muurschildering in het Hospice de Comtesse in Lille. Foto Hans Meijer.
Tijdens de dag op het kasteel vertel ik onze gasten over het lange leven van gravin Margaretha en haar vrome zuster Johanna, beide prinses van Constantinopel. Ze stichtten tijdens hun bewind in de hoge middeleeuwen minstens 300 begijnhoven, hospices en abdijen die nog steeds een sieraad vormen voor Vlaanderen.
De twee dagen in april en mei waren snel volgeboekt. Daarom organiseerden we op veler verzoek een derde dag op zaterdag 10 december a.s. Lees er alles over op de lezingenagenda van deze website.
Caroline en haar dochtertje Letizia door Mme Vigée-Lebrun.
Foto: Museum Versailles
In september 2021 liep ik in Florence over de Piazza Ognissanti naar de gelijknamige chiésa die zijn blanke gevel naar ons toekeert. De fresco's van Ghirlandaio en Botticelli, en een crucifix van Giotto lokten me de koele kerk in en ik liep onder de overweldigende plafondschilderingen naar het hoofdaltaar.
Toen ik dacht dat ik alle hoogtepunten bewonderd had, zag ik in een zijkapel een deurtje open staan dat naar een klein mausoleum leidde. Daar stond ik onverwachts voor het graf van Caroline Bonaparte. De malicieuze schoonzuster van Hortense, die ik zo goed ken omdat ze in mijn biografie 'Hortense de vergeten koningin van Holland' een rol speelt.
Als ik me in de levens van historische personen heb verdiept lijkt het of ze over mijn schouder blijven mee kijken naar het heden. Op een verbleekt tekstbord in de grafkapel las ik een samenvatting van haar leven: Caroline, de jongste dochter uit het acht kinderen tellende gezin Bonaparte, had een armoedige jeugd. Toen haar broer Napoleon aan de macht kwam steeg ze in aanzien en werd koningin van Napels. Nadat haar man Joachim Murat was gefusilleerd hertrouwde ze met de voormalige minister van oorlog. Zij stierf in 1839 in Florence ver van haar familie. De historie blijft me verbijsteren.
Spotbeeld van de Nederlandse geschiedenis
De historicus Henk Slechte werkt al zijn hele leven in archieven en diepte er een amusante selectie van spotprenten uit op van 1570 tot nu. Ze werken verhelderend op het geheugen. Soms kun je er nog om lachen, maar vaker moet je instemmend knikken bij de scherpe kritieken op de actualiteiten van toen, omdat ze zo terecht waren en zo lang nawerken. Zoals bij bovenstaande spotprent door Opland, Volkskrant 1992 waarop Ruud Lubbers de cultuur naar schroothoop rijdt.
Bij elke prent schrijft de auteur een toelichting gevolgd door het verhaal achter de afbeeldingen. Een heerlijk boek dat stof tot gesprekken geeft. Het gebonden boek telt 224 bladzijden. Van de inhoud krijg je niet genoeg.
Laat me niet lachen! werd zorgvuldig uitgegeven door Walburgpers: 29.95 euro
Julie Manet, 15 maanden oud, door Edouard Manet, 1880.
Foto: Museum Marmottan Monet
Toen Julie Manet in november 1878 als dochter van Berthe Morisot werd geboren leed haar oom Edouard Manet aan syfilis en hij stierf vier jaar later. Ook Julie's vader, Eugène Manet, overleed toen ze nog klein was en haar moeder volgde hen in het familiegraf op de Cimétière de Passy. Julie stond als zestienjarige alleen op de wereld. Ze had een groot schildertalent geërfd zowel van vader- als moederzijde. Haar Nederlandse tante Suzanne Manet – Leenhoff hield veel van Julie en nodigde haar vaak uit in haar oude boerderij aan de Seine.
Toen ik in Parijs onderzoek deed voor mijn boek 'Suzanne en Edouard Manet' heb ik in het archief van Musée Marmottan/Monet de liefdevolle brieven gevonden die Suzanne aan Julie schreef. In dit museum was een tentoonstelling van haar omvangrijke oeuvre te zien. Door de lockdown heb ik er pas op het nippertje in maart van kunnen genieten.
Maar gelukkig is het boek 'Julie Manet La mémoire impressionniste', sous la direction de Marianne Martieu, www.marmottan.fr
Julie en haar moeder Berthe Morisot door Renoir
Het museum Singer Laren hield in 1987 al een tentoonstelling van het werk van Julie Manet en bij die gelegenheid verscheen een Nederlandse uitgave van 'De impressionistische wereld van Julie Manet. Haar dagboeken 1893-1899,' Uitgeverij Becht 1987. Het zijn aandoenlijke dagboeknotities vol herinneringen aan o.a. Renoir, Monet en tante Suzanne. Nog antiquarisch te koop.
Film over Berthe Morisot schilderes en feministe
De lezers van mijn boek over Suzanne en Edouard Manet zullen begrijpen dat ik dit jaar gefascineerd heb zitten kijken naar een aflevering van Het uur van de Wolf (VPRO) waar een film te zien was over
Berthe Morisot van de Nederlandse cineast Klaas Bense. Het was geen gewone biografische film. Manets vriendin wordt als kunstenares, geliefde en moeder losgemaakt uit haar tijd. Heel vindingrijk
en gevoelig, om lang over na te denken. Kijk zelf maar.
Boekenwereld over de Marnixprijs 2021
In nummer 4 (2021) van de Boekenwereld staat onder meer: ' Thera Coppens kreeg de prijs (..) omdat ze zich heeft gespecialiseerd in boeken en artikelen over vrouwen in de geschiedenis en kunst en daarbij op zeer interessante wijze aandacht heeft gegeven aan vrouwen in de tijd van Filips van Marnix, zoals in het boek 'De vier vrouwen van Willem van Oranje.' Graaf John II de Marnix en professor Rudolph DeSmet prezen bij de uitreiking: '.. de historische veelzijdigheid van Coppens, haar verbeeldingskracht gekoppeld aan een fijne pen en haar feministische benadering van de vrouwen van Oranje.'
Johanna en Margaretha van Vlaanderen dat dit najaar een 2de druk kreeg
DeSmet legde er de nadruk op dat de rol van de vrouw in de zestiende eeuw in de geschiedeschrijving nauwelijks aandacht heeft gekregen en dus ook niet de rol van de vrouwen van Willem van Oranje in de geschiedschrijving van de Nederlanden. ' Na de uitreiking van de Marnixprijs overhandigde ik de graaf uit dank een exemplaar van mijn meest recente boek: 'Johanna en Margaretha van Vlaanderen prinsessen van Constantinopel'. Toen hoorde ik van de gidsen van het Kasteel dat het in 1250 was gekocht door Margaretha van Vlaanderen! Het was een feit dat ik nog niet kende. De geschiedenis is een levend organisme dat groeit en dat vele zijtakken heeft. Er valt altijd wat nieuws te ontdekken.
Om de twee jaar reikt graaf John II de Marnix van Sint Aldegonde de Marnixprijs uit. Hij doet dat op zijn sprookjeskasteel aan de Oude Schelde.
Philips van Marnix Heer van Sint Aldegonde door Michiel van Mierevelt. Foto: Kasteel Marnix
In 2019 kreeg professor Rudolf De Smet (Universiteit Brussel) de Marnix-prijs voor zijn uitgave van de 350 brieven die Marnix heeft nagelaten. Hij opende de feestelijke middag met een lofrede op mijn werk dat hij ‘origineel, fris en wetenschappelijk gefundeerd’ noemde.
Marnix Heer van Sint Aldegonde
Philips van Marnix was bevriend met Prins Willem van Oranje, die al vanaf 1568 oorlog voerde tegen het bloedig bewind van de oppermachtige Spaanse koning Philips II. Tijdens het Beleg van Haarlem in 1572 schreef Philips van Marnix het befaamde gedicht Wilhelmus van Nassouwe. Lees meer.
Lezingen
Op mijn lezingenagenda staan de geplande lezingen voor 2022 en 2023 vermeld.
Thera Coppens mei/juni 2022
LezingenagendaToekomst Historisch Toerisme Bureau
U kunt ons volgen op Facebook
