Het Nieuwe Jaar opent met gesloten musea, boekhandels, theaters en concertzalen. Het berooft ons van de mogelijkheid om op zoek te gaan naar schoonheid en op locatie onze culturele honger te stillen. Maar in boeken en langs digitale wegen valt er veel moois te ontdekken.
Er zijn altijd mensen die het slechter hebben dan wij. Zoals dit jonge paar, dat ik tekende tijdens hun Vlucht naar Egypte. Hij draagt het Kind en zijn vrouw Maria torst de boodschappentas. Het is helaas een vertrouwd beeld. Vluchtelingen waren er in alle eeuwen. Op zoek naar vrede en veiligheid. Ik wens u toe dat u dit zult vinden tijdens de feestdagen. In uw de vertrouwde omgeving.
Volgens traditie: Mijn kerstverhaal 'Het gedroomde model' dat vorig jaar in het Winterboek van uitgeverij Balans verscheen. Ook 'Drie Wijven uit het oosten' en voor de kinderen: 'Een piekfijn kerstengeltje.'
Sir Henry Lee door Antonius Mor uit The National Portrait Gallery in London (foto: Rein Coppens)
Op de valreep heb ik in het Fries Museum in Leeuwarden nog de fantastische tentoonstelling 'Icons' gezien (volgens planning tot 9 januari 2022). Als troost nog even online te zien.
Ik stond daar als betoverd oog in oog met Sir Henry Lee. Deze Britse edelman steekt zijn duim door een kostbare ring, die aan een zijden lint om zijn hals hangt. Henry heeft het geluk dat hij geschilderd werd door de grote 16de eeuwse portrettist van ons land: Antonius Mor (1517/19- 1576). Hij was een meester in het schilderen van handen en oren (kijk nog even naar de film over Mor die Maarten van Rossem en ik voor TV Utrecht maakten).
Philips II van Spanje door Antonius Mor (foto: Rein Coppens)
Tijdens de moeilijk te overtreffen portrettententoonstelling 'Vergeet me niet' in het Rijksmuseum te Amsterdam (tot 15 januari maar ja..) met 100 portretten uit de renaissance waren ook drie werken van Antonius Mor te zien. Hij schilderde de koning van Spanje ten voeten uit en kende zijn vak als hofschilder: Philips II lijkt een krachtig legeraanvoerder, een macho bovendien.. In wezen was hij een gefrustreerd en vaak verlegen man die aan godsdienstwaanzin leed. Zoals een psycholoog in onze eeuw zou constateren.
Geboorte van Nederland
In 1572 vond de eerste Vrije Statenvergadering van Holland, Zeeland en Utrecht plaats in de stad Dordrecht. Dat was een gedenkwaardig moment, want de afgevaardigden deden dat zonder hun wettige koning Philips II die in Madrid verbleef. Zijn plaatsvervanger Willem van Oranje werd bevestigd in zijn positie als Stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht. Dit was een eerste stap naar de onafhankelijkheid en wordt dan ook beschouwd als de geboorte van Nederland. In 2022 is het 450 jaar geleden en dat zal gevierd worden. Het werk van Antonius Mor is dan overal te zien, want hij portretteerde vrijwel alle hoofdrolspelers uit het drama van de Opstand. Zoals de nog jonge prins Willem van Oranje, de hertog van Alva, Margaretha van Parma en haar zoon tot de koningin van Engeland Bloody Mary toe.
Hoewel het portret van Willem van Oranje uit 1555 wereldberoemd is weet men zelfs in kunsthistorische kringen vaak niet wie de schilder is. Nota bene een Utrechter met een opzienbarend levensverhaal. De stad doet er ook niks aan: geen plein of steeg is naar hem vernoemd. En er hangt nog steeds geen plaquette op zijn woonhuis aan de Oudegracht. In november hield ik op uitnodiging van de historische vereniging Oud-Utrecht een lezing over Mor in de stampvolle theaterzaal van de Openbare Bibliotheek op de Neude. Het boek 'Antonius Mor hofschilder van Karel V' is nog te koop bij dit antiquariaat aan de Oudegracht: https://www.hinderickxenwinderickx.nl.
U kunt meeluisteren en kijken naar de lezing.
Julie Manet (foto Musée Marmottan Monet.)
Toen Julie Manet in november 1878 als dochter van Berthe Morisot werd geboren leed haar oom Edouard Manet al aan syfilis en hij stierf vier jaar later. Ook Julie's vader, Eugène Manet, overleed toen ze nog klein was en haar moeder volgde hen in het familiegraf op de Cimétière de Passy. Julie stond als zestienjarige alleen op de wereld. Ze had een groot schildertalent geërfd zowel van vader- als moederzijde. Haar Nederlandse tante Suzanne Manet – Leenhoff hield veel van Julie en nodigde haar vaak uit in haar oude boerderij aan de Seine.
Toen ik in Parijs onderzoek deed voor mijn boek 'Suzanne en Edouard Manet' heb ik in het archief van Musée Marmottan Monet de liefdevolle brieven gevonden die Suzanne aan Julie schreef. In dit museum opende in oktober 2021 een tentoonstelling van haar omvangrijke oeuvre. Hoewel ik de samenstellers op hun verzoek had geholpen met informatie over de Hollandse familie van de schilderes, heb ik de tentoonstelling 'Julie Manet La mémoire impressionniste ' helaas niet kunnen bezoeken. 'Julie Manet' blijft nog minstens tot 20 maart 2022 voor ons bewaard. Ik stap in de Thalys naar Parijs zodra de coronamaatregelen zijn opgeheven! Zie: www.marmottan.fr
Julie en haar moeder Berthe Morisot door Renoir
Het museum Singer Laren hield in 1987 al een tentoonstelling van het werk van Julie Manet en bij die gelegenheid verscheen een Nederlandse uitgave van 'De impressionistische wereld van Julie Manet. Haar dagboeken 1893-1899,' Uitgeverij Becht 1987. Het zijn aandoenlijke dagboeknotities vol herinneringen aan o.a. Renoir, Monet en tante Suzanne. Nog antiquarisch te koop.
Film over Berthe Morisot schilderes en feministe
De lezers van mijn boek over Suzanne en Edouard Manet zullen begrijpen dat ik dit jaar gefascineerd heb zitten kijken naar een aflevering van Het uur van de Wolf (VPRO) waar een film te zien was over
Berthe Morisot van de Nederlandse cineast Klaas Bense. Het was geen gewone biografische film. Manets vriendin wordt als kunstenares, geliefde en moeder losgemaakt uit haar tijd. Heel vindingrijk
en gevoelig, om lang over na te denken. Kijk zelf maar.
Boekenwereld over de Marnixprijs 2021
In nummer 4 (2021) van de Boekenwereld schreef Henk Slechte over de uitreiking van de Marnixprijs onder meer: ' Thera Coppens kreeg de prijs (..) omdat ze zich heeft gespecialiseerd in boeken en artikelen over vrouwen in de geschiedenis en kunst en daarbij op zeer interessante wijze aandacht heeft gegeven aan vrouwen in de tijd van Filips van Marnix, zoals in het boek 'De vier vrouwen van Willem van Oranje.' Graaf John II de Marnix en professor Rudolph DeSmet prezen bij de uitreiking: '.. de historische veelzijdigheid van Coppens, haar verbeeldingskracht gekoppeld aan een fijne pen en haar feministische benadering van de vrouwen van Oranje.'
Johanna en Margaretha van Vlaanderen dat dit najaar een 2de druk kreeg
DeSmet legde er de nadruk op dat de rol van de vrouw in de zestiende eeuw in de geschiedeschrijving nauwelijks aandacht heeft gekregen en dus ook niet de rol van de vrouwen van Willem van Oranje in de geschiedschrijving van de Nederlanden. ' Na de uitreiking van de Marnixprijs overhandigde ik de graaf uit dank een exemplaar van mijn meest recente boek: 'Johanna en Margaretha van Vlaanderen prinsessen van Constantinopel'. Toen hoorde ik van de gidsen van het Kasteel dat het in 1250 was gekocht door Margaretha van Vlaanderen! Het was een feit dat ik nog niet kende. De geschiedenis is een levend organisme dat groeit en dat vele zijtakken heeft. Er valt altijd wat nieuws te ontdekken.
Om de twee jaar reikt graaf John II de Marnix van Sint Aldegonde de Marnixprijs uit. Hij doet dat op zijn sprookjeskasteel aan de Oude Schelde.
Philips van Marnix Heer van Sint Aldegonde door Michiel van Mierevelt. Foto: Kasteel Marnix
In 2019 kreeg professor Rudolf De Smet (Universiteit Brussel) de Marnix-prijs voor zijn uitgave van de 350 brieven die Marnix heeft nagelaten. Hij opende de feestelijke middag met een lofrede op mijn werk dat hij ‘origineel, fris en wetenschappelijk gefundeerd’ noemde.
Marnix Heer van Sint Aldegonde
Philips van Marnix was bevriend met Prins Willem van Oranje, die al vanaf 1568 oorlog voerde tegen het bloedig bewind van de oppermachtige Spaanse koning Philips II. Tijdens het Beleg van Haarlem in 1572 schreef Philips van Marnix het befaamde gedicht Wilhelmus van Nassouwe. Lees meer.
Lezingen
Op mijn lezingenagenda staan de geplande lezingen voor 2022 en ev. annuleringen vermeld. Op woensdag 6 april houd ik indien mogelijk een arrangement op Kasteel Groeneveld. Informatie volgt nog.
Tot slot:
Alfons X van Castilië en Léon
Margaretha gravin van Vlaanderen stuurde in 1258 haar zoon Gwijde van Dampierre helemaal naar Segovia om koning Alfons X van Castilië te bezoeken. Ze hoopte dat hij tegen een forse beloning haar steun zou aanvaarden in de politieke machtsstrijd om de kroon van het Heilige Roomse Rijk. In mijn boek kunt u lezen dat de kroon hem niet zo interesseerde. De kunstzinnige Alfonso X dacht meer aan poëzie en muziek. Als kerst- en nieuwjaarswens stuurden Paula-Bär- Giese en Hans Meijer mij een paar hemelse Cantiga's van Alfonso X:
Thera Coppens dec 2021
LezingenagendaToekomst Historisch Toerisme Bureau
U kunt ons volgen op Facebook
