Hortense koningin van Holland en kroonprins Napoleon Charles
In maart 2023 verscheen de elfde druk van mijn boek 'Hortense de vergeten koningin van Holland.'
De biografie groeit mee met de tijd. Uitgeverij Meulenhoff stelde voor het woord 'slaaf' overal te veranderen in 'slaafgemaakte'. Daarmee kreeg het hoofdstuk over de kleutertijd van Hortense een andere melodie: nu houden 'slaafgemaakten' de suikermolens van Hortenses grootmoeder op de plantage van Martinique draaiende.
Suikerplantage op Martiniqe
En het is een 'slaafgemaakte' die Hortenses moeder voorspelt, dat ze in een tweede huwelijk 'hoger zal worden dan een koningin.' Josephine de Beaharnais dacht nog vaak aan deze slaafgemaakte toen
ze in de Nôtre Dame door keizer Napoleon gekroond werd tot keizerin.
Suzanne Leenhoff en Léon Koëlla in The Burlington Magazine
De publicatie van mijn artikel Suzanne Leenhoff and Léon Koëlla: a mystery solved in het decembernummer van The Burlington Magazine. Er zijn 8 pagina's gewijd aan mijn onderzoeksresultaten, die nu wereldwijd gelezen kunnen worden: : https://issuu.com/burlington/docs/coppens_manet_dec22
Manet/Degas in Musee d'Órsay
In Musée d'Orsay te Parijs opent op 28 maart de tentoonstelling Manet/Degas. Ik ben heel benieuwd wat daar te zien zal zijn. Hebben de samenstellers tijd gehad om het artikel in The Burlington mee te nemen in de presentatie? Als Musee d 'Orsay op 23 juli de deuren sluit gaat deze tentoonstelling naar het Metrolpolitan museum in New York. Dan reist dezelfde vraag. Maar ik weet dat er een andere, grote internationale tentoonstelling aan Manet zal worden gewijd waar ik zelf aan mag meewerken. Die tentoonstelling zal gedragen wordt door mijn nieuwe ontdekkingen. Ik moet er wel geheimzinnig over doen. Zo gaat het in de museumwereld waarin topwerken in bruikleen moeten worden gegeven. Dat vergt jaren voorbereiding. Patience!
Ik weet nog goed hoe ik op een snikhete zomerdag van het jaar 2009 in Museum Stadskasteel in Zaltbommel vroeg of ik in het archief mocht kijken. De toenmalige conservator die in korte broek transpirerend de trappen beklom naar de zongestoofde ruimte, verzekerde me dat er echt helemaal niets te vinden was. Ik begon te snuffelen tussen boeken en papieren. Allerlei teksten over de familie Leenhoff, die links naast het stadskasteel woonde, gingen door mijn handen. Allemaal bekende feiten. Maar toen zag ik een boekje dat net was aangekocht door het museum en nog geen catalogusnummer had.
Het was in de 19de eeuw gemaakt door de vrienden en vriendinnen van 'mejuffrouw L. voor haar vertrek naar Parijs.' Toen gingen alle bellen in mijn hoofd rinkelen! Ik bekeek de tekeningen en verzen en vond een gedicht dat aan Suzanne was opgedragen: de zangster uit het noorden. Dus Liszt had haar weliswaar aangeraden om zich als veelbelovend pianiste in Parijs verder te ontwikkelen maar Suzanne kon ook prachtig zingen. Dit feit was in de kunstwereld onbekend. Degas moet Suzanne zingend hebben geportretteerd terwijl Manet genietend naar haar lag te luisteren op een bank. Lees de rest in mijn Engelse artikel.
Suzanne Leenhoff aan de piano door Degas. Haar zingende profiel is door Manet afgesneden.
Podcast: De klassieke bibliotheek over Suzanne
Het programma Opium van NPO Radio 4 heeft een unieke serie podcasts gemaakt: 'De Klassieke Bibliotheek. Boeken waar muziek in zit'. Het negende boek waaruit de authentieke muziek opklinkt is
'Suzanne en Edouard Manet. Over de liefde van een Hollandse pianiste en een Parijse schilder'.
Suzanne Leenhoff aan de piano door Edouard Manet, Musée d'Orsay, Parijs
Annemieke Bosman en Mathijs Deen lezen fragmenten voor uit mijn boek waarbij een prachtig klankdecor klinkt van piano, viool en orkestwerken die het leven van Suzanne opluisterden.
Als ze in 1829 in Delft wordt geboren hoor je meteen al een verrassing: een melancholieke compositie van haar vader Carolus Leenhoff. We horen het klokkenspel van de Gasthuistoren in Zaltbommel,een pianowerk van Franz Liszt waarmee hij zijn genie in het stadje aan de Waal onthulde. We reizen op de klanken van beroemde tijdgenoten mee naar Parijs. Het blijft van Wagner tot Charbrier boeiend.
En als de laatste noten van Schumann wegsterven bij de dood van Suzanne blijft de ontroering nog lang hangen...
Minerva van Rembrandt
De opening van de tentoonstelling 'Rembrandt en tijdgenoten, historiestukken uit The Leiden collection', met werken uit de Leiden collectie van de Amerikaanse verzamelaar Thomas Kaplan was een groot feest. Van de ontvangsthal van de Hermitage tot in de museumzalen heersten verbazing en bewondering. De Zeventiende Eeuw was rijk aan grote meesters maar Rembrandt is meer dan dat: hij is in zijn werk aanwezig met emotie en liefde die je van verre al raakt. Het is een zeldzame kans om deze schilderijen uit de privécollectie te zien.
Rembrandt borstportret van een oude man. Collectie Thomans Kaplan te zien in Museum Hermitage, Amsterdam
Triomf over het formaat
Ik heb nooit geweten dat Rembrandt zo'n klein meesterwerk had geschilderd als het 'Borstportret van een oude man met baard', dat nu in de Hermitage te zien is. Uit de verte leek het wel wat op een miniatuur in een middeleeuws handschrift. Dichterbij komend herkende ik de meesterhand van Rembrandt die heel fijne penselen gebruikte om zijn model in klein formaat te schilderen. Op de muur is het portret digitaal uitvergroot. Dan zie je hoe groots en precies de meester te werk ging.
In een zijkabinet van de grote zaal is een ets van Rembrandt wandbreed gekopieerd. En ook daar blijkt hoe hij triomfeerde over het formaat. De figuren op de ets poseren levendig in licht en donker.
De schilder liet zich niet temmen door groot of klein. Hij goochelde met formaten en was in alles de meester.
Hagar en de engel door Fabritius, foto Rein Coppens
Nog meer betoveringen wachtten me op de tentoonstelling. Ik liep naar een schilderij van Fabritius wiens 'Putterje' uit het Mauritshuis verwachtingen van het kleine schept. Maar Kaplan voegde een enorme Fabritius aan zijn Leiden-collectie toe. Een bijna levensgrote Hagar en de engel.
Het museum organiseert op zaterdagen lezingen door kunsthistorici die de bezoekers aan de tentoonstelling gratis kunnen bijwonen in het auditorium.
Rembrandt en tijdgenoten is te zien t/m 27 augustus. Mis het niet.
Met oortjes in mijn tasje
 |
 |
 |
 |
Sinds najaar 2022 kunnen de lezers mijn boeken ook beluisteren. Storytel opende met een mooi luisterboek van 'Hortense de vergeten koningin van Holland'. Daarna volgden 'Suzanne en Edouard Manet, over de liefde van een Hollandse pianiste en een Parijse schilder,' 'Sophie in Weimar, een Oranjeprinses in Duitsland' en: 'Marie-Cornélie , dagboek naar het hof van Sint-Petersburg 1824-1825'. De luisterboeken zijn ideaal voor op reis, in bed of tijdens huishoudelijk werk. Ik heb mijn oortjes altijd in mijn tasje en zoek voor elke vakantie welke bibliotheek ik mee ga nemen. U kunt u o.m. abonneren opwww.storytel.nl. Op de onvolprezen www.passendlezen.nl vindt u een rijk literair bestand met 17 titels van mij. Maar deze passend lezen-luisterboeken zijn uitsluitend bestemd voor mensen met een visuele handicap.
De eeuw van Juliana
De eeuw van Juliana in de Nieuwe Kerk. Foto: Mike Bink.
'De eeuw van Juliana' verkondigt een oranje banier bij het entree van de Nieuwe Kerk op de Dam in Amsterdam. Onder de grijze, gotische gewelven zijn meer dan vierhonderd kunstobjecten en foto's te zien die de bezoekers meevoeren door het leven van de vorstin.
De eeuw van Juliana in de Nieuwe Kerk. Foto: Mike Bink.
Bij het koperen koorhek waar Juliana 75 jaar geleden op 6 september 1948 de eed aflegde, begint de tentoonstelling. Natuurlijk met de wieg, die haar toekomst bepaalde, omringd door doopjurk, zilverwerk, kinderwagen, babyschoentjes en eerste speelgoed. Wij kennen Juliana's vroegste japonnen alleen van oude zwart-wit foto's. Maar nu ze voor het eerst uit het depot van de Koninklijke Verzamelingen in hun oorspronkelijke kleuren worden getoond, zien ze er opvallend modern en elegant uit. Ze zouden in de collectie van een actuele Parijse couturier niet misstaan.
Thera met op achtergrond grote foto Juliana
Prinses Beatrix verrichte op 13 oktober de opening van de tentoonstelling. Maar eerst hield Anna Eleonor Roosevelt, de kleindochter van the first lady Eleonor Roosevelt een inleiding. Ze vertelde onder meer dat haar grootmoeder een column schreef in een krant en daarin 300 keer Juliana had genoemd. Mrs Roosevelt en Juliana waren echte vriendinnen.
Omdat ik een artikel schreef in het boek dat bij de tentoonstelling is verschenen, werd ik na afloop aan prinses Beatrix voorgesteld. Ze sprak spontaan over haar belangrijkste hobby: de beeldhouwkunst. De vorstin modelleerde in klei portretten van al haar kleinkinderen, zoals ze vertelde. Van prins Claus schiep ze een treffend portret dat in brons werd uitgevoerd. Op mijn vraag of ze ook een portret van haar moeder maakte antwoordde ze ontkennend. Misschien inspireert de tentoonstelling haar om zich eens aan een portretbuste van Juliana te wagen.
De lezende koningin
Toen ik het verzoek kreeg om een stuk te schrijven voor het boek dat bij de tentoonstelling verschijnt, zocht ik naar een nieuwe, onbekende kant van Juliana. En bij de herinnering aan haar bezoeken aan onze boekhandel Den Boer in Baarn stond mijn titel al vast: ' De lezende Juliana'. De prinses is vanaf haar jeugd een bevlogen lezer geweest met een eigenzinnige keuze. Ze las veel poëzie, ze was een vriendin van de bekende dichteres M. Vasalis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontving zij in Canada en de USA auteurs als Herman de Man en R. Marsman. Eenmaal terug op Soestdijk kwamen de schrijvers Annie M.G.Schmidt en de Nobelprijswinnaar Thomas Mann bij haar op bezoek.
Boekhandel Den Boer in Baarn
Toen ik achter de prinses stond in de boekhandel, hoorde ik hoe zorgvuldig zij boeken uitzocht voor haar hele gezin. Hoewel zij was opgevoed met Ot en Sien koos ze voor de kleinkinderen, genietend,
boeken van Roald Dahl. Wat was ze geestig en modern! Op een aantal videofilmpjes bij de grote foto van Paleis Soestdijk vertel ik over Juliana, vorstin tussen boeken en schrijvers.
Woensdagmiddag 5 april, een week voordat de tentoonstelling over Juliana gaat sluiten, houd ik in de Nieuwe kerk een lezing over 'De lezende Juliana'. Juliana's band met de natuur, en vooral de bomen om Soestdijk, vormen daarin een groene leidraad. Via Juliana's boekenkast maken we een wandeling door de literatuur van de twintigste eeuw; van Tollens tot Annie M.G. Schmnidt en van M. Vasalis tot Thomas Mann. Aanvang 14.00 uur einde ca 15.00 uur.
Vergeet na afloop niet naar de uitstekende film over Juliana te kijken, die op het koor wordt vertoond. 'De eeuw van Juliana' is te zien in de Nieuwe Kerk Amsterdam t/m zondag 9 april 2023.
Aan het gelijknamige boek werkten mee: Herman Pleij, Paul Rem, Martijn Akkerman, René Appel, Erwin Olaf, ondergetekende en anderen Zie: www.wbooks.com
 |
 |
 |
In het boek dat bij de tentoonstelling over Juliana verscheen, staat ook een kort artikel door Lisa Veenstra over het portret dat Carel Willink in 1976 van Juliana schilderde. Het 'fantastisch realisme' zoals hij het zelf noemde, geeft een droomeffect aan het portret. Op de achtergrond is Paleis Soestdijk te zien. Willink, een van onze grootste schilders uit de 20ste eeuw, kreeg in 2017 een eigen museum dat gevestigd is in Kasteel Ruurlo.
In 1823, toen de familie Van Heeckeren van Kell nog op Kasteel Ruurlo woonde, maakte gravin Marie-Cornélie van Wassenaar er een tekening van, die is opgenomen in mijn boek: 'Marie-Cornélie, dagboek van de reis naar het hof van Sint-Petersburg 1824-1825'. In 2017 werd in dit kasteel het Carel Willink museum geopend. Daarbij zijn de herinneringen aan de oude, adellijke bewoners verdwenen. Maar in het dagboek van Marie- Cornelie zijn ze springlevend. Op Kasteel Ruurlo nam ze afscheid van haar nichtjes en neefjes voordat ze aan de spectaculaire reis naar Rusland begon. Heden en verleden haken wonderlijk in elkaar op het mooie landgoed.
450 jaar geleden brak in de kleine Republiek der Verenigde Gewesten het Rampjaar uit. Ons land werd van drie zijden aangevallen door machtige vijanden. Er is door de NTR een veelbelovende 7- delige TV serie over gemaakt. 'Het Rampjaar 1672' wordt vanaf 21 oktober iedere vrijdagavond uitgezonden op NPO2. Ik ben te zien in aflevering 3: 'De wraak van de Zonnekoning'. Daarin vertel ik, zittend op de bank bij de vijver van Soestdijk over de persoonlijke rampen die Jan de Witt en zijn gezin in de voorafgaande jaren troffen. Dat moet de waakzaamheid van de Raadpensionaris wel hebben beïnvloed.
Prinses Sophie erfgename van Goethe
Het zal de lezers van deze website zijn opgevallen dat ik langer dan u van me gewend ben geen nieuws meldde.Dat komt vooral omdat ik werkte voor de Duitse Verlagshaus Römerweg in Wiesbaden aan een boek over Sophie van Saksen Weimar Eisenach. In 2024 is het 200 jaar geleden dat ze in Den Haag werd geboren en daar zal men in Weimar extra de aandacht op vestigen.
Dit boek voor de Duitse markt is heel anders van opzet en ook minder omvangrijk dan de Nederlandse uitgave 'Sophie in Weimar'' die ruim 600 bladzijden telt. Het wordt momenteel in het Duits vertaald en verschijnt in maart of april 2024 met 45 afbeeldingen.
Keizerin Sissi die tijdens mijn jeugdjaren te zien was in films met Romy Schneider in de titelrol, is weer helemaal actueel. Er is een bioscoopfilm gemaakt, die 'De corsage' is genoemd en een Duitse TV serie van Netflix: 'Die Kaiserin'. Omdat Sissi in mijn boek over groothertogin Sophie voorkomt, keek ik met extra belangstelling. Het zoetige beeld van de altijd glimlachende opgewekte vorstin is losgelaten en het verhaal wordt in de films doorgetrokken tot haar dood. De 'nieuwe Sissi' lijdt aan melancholie, schrijft gedichten en doet niet erg haar best om lieftallig over te komen. Dat is dichter bij de historische waarheid. Maar verder is er op het scenario veel aan te merken en de hofmode zag er beslist niet zo vreemd uit als Die Kaiserin ons wil laten geloven. Als je al die historische vertekeningen op de koop toe neemt blijft er nog enoeg over om van te genieten.
Lezingen
Kijkt u van tijd tot tijd op mijn Lezingenagenda? Naast de besloten programma's voor leden van verenigingen, zijn er in de komende maanden ook lezingen waar iedereen welkom is.
Thera Coppens
LezingenagendaToekomst Historisch Toerisme Bureau
U kunt ons volgen op Facebook
