Antonius Mor
Hofschilder van Karel V
Met 24 kleurenfoto's en ruim 50 zwart wit afbeeldingen
ISBN 90 6801 291 6
Uitgeverij de Prom
Antonius Mor werd ca 1517 aan de Utrechtse Oudegracht geboren als zoon van een wolverver. Omdat hij andere talenten had dan zijn vader werd hij in de leer gedaan bij de beroemde kanunnik Jan van Scorel. Ruim dertig jaar later was hij de meest gevierde portretschilder aan het keizerlijk hof te Brussel en werd hij vergeleken met de grote Venetiaanse schilder Titiaan.
In opdracht van keizer Karel V reisde de 'Vlaamse Titiaan' o.m. naar Genua, Rome, Madrid en Lissabon om portretten te schilderen van de keizerlijke familieleden in hun luisterrijke paleizen. Na elke avontuurlijke reis keerde Mor terug naar Utrecht bij zijn vrouw en kinderen.
Kort voor zijn troonsafstand ontbood keizer Karel V Antonius Mor in Brussel en vroeg hem een portret te schilderen van koningin Mary Tudor Bloody Mary , dat nu tot de topstukken van Museum del Prado in Madrid behoort.
Mor - internationaal bekend als Antonio Moro - slaagde er in met zijn penseel door te dringen in de psyche van zijn model. Zijn genadeloze weergave van het gelaat van de wrede hertog van Alva of dat van de gesloten prins Willem van Oranje wekt na eeuwen nog emoties op.
De biografie is geschreven tegen het panoramisch decor van de ontluikende renaissance in de Lage Landen. Hoewel er een gedegen studie van meer dan dertien jaar aan ten grondslag ligt, leest het boek als een roman.
Lees het artikel: Anonius Mor Hofschilder van Karel V
Lees het artikel (lezing): Antonius Mor, hofschilder van Karel V, en zijn Utrechtse relaties op de Goudse Glazen
Lees het artikel: Margaretha van Parma in Oudenaarde en op de Goudse glazen
Lees het artikel: Bloody Mary op het koningsglas in Gouda
Lees het artikel: Titiaan
Lees het artikel: Karel V en zijn Habsburgse lip
Lees het artikel: De schilder van de Zwijger verschenen 2023 in Geschiedenis Magazine
Antonius Mor, hofschilder van Karel V, lezing/videoverslag
Rembrandts leraar
Afbeelding: Anton Mor (ca 1519- 1576) en Isaac van Swanenburg (1537-1614)
Dit jaar is het 350 jaar geleden dat Rembrandt overleed. TV series, boeken en tentoonstellingen brengen ons dichter bij een van de grootste kunstenaars die ons land heeft voortgebracht. In de TV serie van Onno Blom was er even aandacht voor de vroegste leraar van Rembrandt: de Leidse schilder Jacob Isaacsz van Swanenburg (1571-1638). Nu was diens vader Isaac van Swanenburg (1537-1614) een tijd in dienst geweest bij Anton Mor toen deze in Antwerpen verbleef. Over deze portretschilder Antonio Moro, bijgenaam de Vlaamse Titiaan, horen we weinig. Maar het is interessant om te zien of en hoe de portretkunst van Mor via Isaac en diens zoon heeft doorgewerkt in Rembrandt. Van Jacob hebben we helaas geen portret maar wel van diens vader Isaac van Swanenburg. Het is in 2019 het 500ste geboortejaar van Anton Mor (hij kwam waarschijnlijk in 1519 ter wereld). Het dubbele herdenkingsjaar is wel een goede gelegenheid om dat eens uit te zoeken.
Afbeelding: Rembrandt Zelfportret ca. 1629, Germanisches Nationalmuseum, Neurenberg
In zijn geboortestad Utrecht is Anton Mor nog altijd niet of nauwelijks bekend. Behalve bij de lezers van mijn boek 'Ánton Mor hofschilder van Karel V' dat nog antiquarisch te krijgen is. Maarten van Rossum maakte er een TV film over voor RTV Utrecht die u hier kunt zien:
Van hofdwerg tot tuinkabouter
In mijn boek 'Anton Mor, hofschilder van Karel V' staat dit fascinerende schilderij van de hofdwerg van Granvelle, die naast de hond van de kardinaal is geplaatst.
Zijn volwassen gezicht met de ernstige uitdrukking vormt zo'n tragisch contrast met zijn bespottelijke formaat, de kleding met het puntmutsje en het veel te grote zwaard, dat je er treurig van wordt. In die tijd heb ik me verdiept in de geschiedenis van de hofdwergen in de zestiende eeuw. Toen we onlangs een lezende tuinkabouter cadeau kregen, moest ik opeens weer denken aan het artikel dat ik lang geleden in het NRC schreef: Van hofdwerg tot tuinkabouter. Het onderwerp houdt me nog altijd bezig.